Bà bầu chạy bộ: Mang thai có nên chạy bộ, tập thể dục?

Một bà bầu tham gia chạy bộ - Ảnh minh họa

Bầu vượt mặt vẫn chạy, được không?

Trong giải marathon được tổ chức ở Hạ Long ngày 22-9, một bà bầu 25 tuổi xuất hiện trên đường đua với bụng bầu 29 tuần tuổi đã thu hút sự chú ý của nhiều người.

Người phụ nữ này là một runner ở Tuyên Quang, cô từng chạy cự ly half marathon, từng tốt nghiệp ngành y và từng công tác trong ngành sản phụ khoa. 

Ở giải chạy lần này, mặc dù "siêu runner" chỉ hoàn thành 5km sau gần 41 phút (pace 8:09), chỉ nhanh hơn đi bộ một chút, nhưng vẻ mặt thoải mái và nhịp độ hoạt bát của cô vẫn khiến mọi người ấn tượng.

Để đảm bảo an toàn, cô đã chạy cùng chồng, ban tổ chức cũng bố trí đội ngũ y tế theo sát runner đặc biệt này suốt dọc đường chạy, để có những hỗ trợ kịp thời nếu cần.

Tuy nhiên khi nhìn thấy hình ảnh "bà bầu vượt mặt đang chạy bộ", nhiều người ủng hộ nhưng không ít người cho rằng tập thể dục khi mang thai quá nguy hiểm, có hại cho phụ nữ mang thai và thai nhi, thậm chí sẩy thai hoặc thai lưu.

Trao đổi về vấn đề này, bác sĩ Trần Văn Phúc, Bệnh viện Đa khoa Xanh Pôn, cho rằng thực ra những hình ảnh phụ nữ mang thai tập thể dục hay chạy bộ nhẹ nhàng có vẻ rất khó tin ở Việt Nam, chứ đừng nói tới chạy marathon - môn thể thao khá nặng.

Nhưng hình ảnh phụ nữ mang thai chạy marathon lại không hiếm ở nước ngoài. Ở một số nước như Hoa Kỳ và Thụy Điển, nhiều vận động viên chạy marathon và chạy bộ sẽ tiếp tục tập luyện trong vài tháng đầu của thai kỳ. Đến khi thai lớn hơn, một số bà bầu trong đó có thể tiếp tục tập luyện một cách chậm rãi và không quá gắng sức. 

Thực tế tại một số giải chạy ở nước ngoài đã có "vận động viên" bà bầu tham gia, cao nhất là có bà bầu tuần thứ 32 đã hoàn thành cuộc thi 3 môn phối hợp gồm chạy, đạp xe và bơi lội.

Trong khi đó, các quan niệm truyền thống của người Việt có tính cẩn thận hơn với phụ nữ mang thai. Trong hầu hết các lời bình luận về chủ đề "bà bầu có nên chạy bộ" trên Internet, mọi người đều phản đối, ngay cả những bác sĩ và chuyên gia chủ yếu khuyên nên tránh tập thể dục hay vận động nặng nhọc. Mục đích chính của tất cả là để bảo vệ thai nhi.

Với các chuyên gia đưa ra, họ chưa bao giờ phủ nhận hoàn toàn tác dụng của việc tập thể dục, nhưng cũng chẳng ai dám đưa ra lời khuyên cụ thể phải tập như thế nào. 

Thay vào đó, bác sĩ và chuyên gia chỉ nhắc đến việc tập "chậm rãi", "tránh tập luyện vất vả", tránh phải "gắng sức" và "nghỉ ngơi đầy đủ", cần giữ "tình trạng thể chất tốt", đó là những từ khóa thông dụng nhất.

Bà bầu tập luyện thế nào là an toàn?

Theo bác sĩ Phúc, trên thực tế không có giới hạn y khoa hoặc hướng dẫn nào về mức độ tập thể dục an toàn cho phụ nữ đang mang thai, chạy marathon lại càng không có. Tất cả phụ thuộc vào từng cá nhân và thời điểm họ bắt đầu biểu hiện những dấu hiệu cảnh báo nhất định.

Các bác sĩ thường khuyên rằng tập thể dục thường xuyên giúp phụ nữ khỏe mạnh khi mang thai, ngăn ngừa tiểu đường thai kỳ, đặc biệt với những người có chỉ số BMI >33, giảm nguy cơ tiền sản giật, trẻ sinh có cân nặng bình thường, ngăn ngừa mẹ và bé bị thừa cân.

Ngoài ra, tập thể dục khi mang thai còn giúp cải thiện khả năng đương đầu với công việc, giảm các triệu chứng trầm cảm sau sinh. Việc tham gia tập luyện cũng sẽ giúp sản phụ lấy lại vóc dáng sau khi sinh con và đẩy nhanh quá trình quay trở lại cân nặng như trước khi mang thai.

Bởi vì trong 9 tháng 10 ngày mang thai, năng lượng tiêu thụ ở người phụ nữ giống như "thể dục rèn luyện sức bền", nó tương đương với việc "chạy marathon" trong 40 tuần liên tục.

Theo Đại học Sản phụ khoa Hoa Kỳ (ACOG), trong hầu hết các tình trạng sức khỏe bình thường, miễn không phải là bài tập có nguy cơ cao thì việc tập thể dục trong phạm vi an toàn sẽ không làm tăng nguy cơ sẩy thai. Nó cũng nhắc nhở rằng với người ít vận động, có thể sẽ ảnh hưởng đến sức khỏe của bà bầu.

Tuy nhiên, đặc điểm sinh lý của mỗi giai đoạn mang thai là khác nhau, nên các phương pháp tập luyện cũng phải được điều chỉnh cho phù hợp. 

Trong 3 tháng đầu của thai kỳ, thai nhi vẫn đang trong giai đoạn phôi và chưa ổn định, bà bầu không nên thể dục quá mạnh để tránh sẩy thai, lựa chọn tốt nhất lúc này là đi bộ. Các bài tập khác có thể chạy nhanh hơn đi bộ một chút, hoặc các bài tập aerobic nhẹ nhàng vừa phải.

Trong 3 tháng tiếp theo của thai kỳ, quá trình của thai nhi đã ổn định, phụ nữ mang thai có thể tùy theo thể trạng cá nhân và điều kiện tập luyện trước đây để vận động một cách thích hợp, việc chạy có thể được duy trì nếu điều kiện cho phép để tránh những căng thẳng không cần thiết cho cơ thể. 

Rung lắc khi chạy sẽ không khiến thai nhi cảm thấy chóng mặt, cơ thể người mẹ sẽ hình thành nhau thai để bảo vệ em bé, nước ối chính là thiết bị bảo vệ tốt nhất. Các bài tập như bơi lội, thể dục dụng cụ dành cho phụ nữ mang thai, yoga... đều có ích.

Tốt nhất, nên tập thể dục nhịp điệu với cường độ vừa phải ít nhất 150 phút mỗi tuần, mỗi lần 20-30 phút, để giúp bà mẹ duy trì cân nặng khỏe mạnh, giảm đau các bộ phận trên cơ thể, giảm táo bón, tăng chất lượng giấc ngủ, tiểu đường thai kỳ, và tăng huyết áp do mang thai.

Khi thai kỳ bước sang 3 tháng cuối, bà bầu nên giảm lượng vận động trở lại, có thể đi dạo hoặc làm một số công việc nhà thay vì tập thể dục, nhưng nên tránh dùng lực quá mạnh, đặc biệt là nâng, mang vác vật nặng.

Quá trình luyện tập, bà bầu cần chú ý không để nhịp tim vượt quá nhịp tim tối đa càng nhiều càng tốt.

Nhịp tim tối đa = (220-tuổi) × 64%. Nếu bà bầu thấy chóng mặt, buồn nôn hoặc mệt mỏi khi tập thể dục thì nên ngừng tập thể dục ngay lập tức; nếu thấy đau bụng hoặc chảy máu âm đạo thì nên đến bệnh viện để kiểm tra càng sớm càng tốt.